گردشگری سلامت یا توریسم پزشکی شاخه‌ای از گردشگری است که فرد با هدف استفاده از امکانات پیشرفته پزشکی و بهبود بیماری به سایر کشورهای دیگر سفر می‌کند. این پدیده زمانی به وجود آمد و مورد توجه قرار گرفت که خیلی از بیماران در کشور خود امکان استفاده از تجهیزات درمانی و پزشکی را نداشتند یا افراد با هدف کم‌تر شدن هزینه‌های درمانی به کشورهای دیگر سفر کردند.

جالب است بدانید صنعت گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت مهم دنیا به حساب می‌آید. صنعت گردشگری اهمیت بسزایی در افزایش درآمد و گردش مالی کشور دارد، به طوری که با رشد چشم‌گیر این صنعت، پیش‌بینی شده در آینده‌ای نزدیک ممکن است به صنعت اول جهان تبدیل شود. گردشگری در طی سالیان گذشته به شاخه‌های تخصصی که در زیر به آنها اشاره کرده ایم،تبدیل شده است:

• گردشگری سلامت
• مذهبی
• فرهنگی
• ورزشی و…

مفهوم گردشگری سلامت

با توجه به رشد چشم‌گیر صنعت گردشگری سلامت و محبوبیت این حوزه میان عموم مردم، امکان درمان به آسانی از طریق نوبت دهی آنلاین پزشکان و پروازهای بین‌المللی یا پروازهای درون کشوری فراهم شد. موضوع حائز اهمیت توریسم پزشکی در اختیار قراردادن اطلاعات پزشکی به صورت آنلاین برای بیماران است و بیمار پس از درمان و بازگشت به کشور یا شهر خود به‌ راحتی می‌تواند از طریق فضای مجازی و بستر آنلاین با پزشکان یا مراکز درمانی در ارتباط باشد.

یک مسئله مهم که قبل از سفر بیمار به آن توجه دارد، اطمینان پیدا کردن از تبحر پزشک و سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی شهر یا کشور مقصد است. گردشگری سلامت در حوزه گسترده‌ای فعالیت‌های متنوعی را در بر می‌گیرد، توریسم پزشکی در مکانی دور از محل زندگی فرد با فاصله زمانی بیش از ۲۴ ساعت، انجام می‌پذیرد. توریسم درمانی طیف وسیعی از خدمات درمانی و سلامت را شامل می‌شود. از رایج‌ترین و محبوب‌ترین خدمات در حوزه گردشگری سلامت، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دندان‌پزشکی

• درمان ناباروری

• پیوند عضو

• جراحی‌های زیبایی

• جراحی چشم و قلب

• بیماری‌های مرتبط با سرطان

• آب درمانی

گردشگری سلامت از گذشته تاکنون

نخستین نمونه ثبت شده از سفر مسافران برای معالجه بیماری‌ها به چندین قرن پیش بازمی‌گردد. گردشگری سلامت در دنیا جایگاه ویژه ای دارد؛ که در ادامه به معرفی تاریخچه و چگونگی شکل گیری گردشگری سلامت در کشورهای مختلف پرداخته ایم:

1- حدود 4000 سال پیش از میلاد، سومریان نخستین مجتمع سلامت را در اطراف چشمه های آب گرم ساختند و به خدمات درمانی مبادرت ورزیدند.

2- علم پزشکی یونانی‌ها نسبت به دیگر کشورها جایگاه قابل‌توجهی داشت و مردم آن دوران بر این باور بودند که این منطقه پناهگاه خداوند شفا، آسکلوپویس است که بیماری آن‌ها را درمان می‌کند.

3- رم نیز در بین دیگر کشورها علاوه بر آموزش طب، مراکز درمانی ویژه ای را برای ثروتمندان دیگر کشورها تاسیس نمودند و به آنها خدمات می دادند.

4- در جهان اسلام نیز بیمارستان منصوری در قاهره با پذیرش 8000 نفر بیمار و ارائه خدمات درمانی پا به این عرصه رقابت گذاشت.

5- همزمان درکشورهای فرانسه، انگلستان و کل اروپا نیز مراکزی جهت مراجعه بیماران خارجی و  ارائه خدمات درمانی تاسیس گردید.

6- در کشور ایران نیز ابوعلی سینا خدمات سلامت را به 3 دسته آسایشگاه معنوی، چشمه های درمانی و آب های گرم تقسیم بندی نمود.

به عنوان مثال کشورهای اروپایی در قرن ۱۸ میلادی از چشمه‌های آب گرم بازدید می‌کردند، زیرا عقیده داشتند آب این چشمه‌ها املاح معدنی با خاصیت درمانی دارد که برای معالجه درد‌هایی همچون اختلالات کبد، نقرس، برونشیت و بسیاری از بیماری‌های دیگر مفید است. به دنبال این رویدادها پس از گذشت قرن‌ها، درمانگاه‌هایی برای درمان بیماران و عمل‌های جراحی آغاز به کار کردند که در روند بهبود بیماری‌ها تاثیرگذار بودند. اما پس از گذشت چندین قرن و پیشرفت روزافزون علم پزشکی و فراهم شدن وسایل نقلیه، صنعت گردشگری میان مردم شکل گرفت.

از مهم ترین کشورهایی که در زمینه جذب بیماران گردشگری سلامت فعالیت چشم‌گیری داشتند عبارت است از:

کشور کاستاریکا واقع در آمریکا مرکزی: در دهه ۸۰ الی ۹۰ میلادی تعداد بسیاری از گردشگران خارجی برای عمل‌های زیبایی، دندان پزشکی و دیگر خدمات‌ها در زمینه مدیکال توریسم به کشور کاستاریکا سفر می‌کردند؛ علت استقبال افراد و افزایش سفرها به مقصد این کشور، پایین بودن هزینه‌های جراحی و خدمات زیبایی در مقایسه با دیگر کشورها بود. طبق گمانه زنی‌ها در دهه گذشته بین ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ مسافر در زمره گردشگری پزشکی به کاستاریکا سفر کردند که نسبت به سال‌های گذشته رشد قابل‌توجهی داشت. در سال ۲۰۱۰ به‌ دلیل فعالیت گسترده و رشد چشمگیر گردشگری سلامت، نزدیک به دو میلیون آمریکایی برای درمان به کشورهای دیگر سفر کردند.

کشور انگلستان و اروپا: مردم  این کشور ها در گذشته بر این باور بودند آب درمانی بر درمان بیماری‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد. این موضوع باعث شد به مرور زمان مردم به جاهایی مانند دریا، چشمه و دیگر نقاط طبیعت اهمیت زیادی داده و در نزدیکی این نقاط اقامتگاه‌ها و مراکز تفریحی و رفاهی ساخته شود تا گردشگران سلامت هم به سلامتی خود توجه کنند و هم بتوانند گشت‌وگذار داشته باشند.

از جمله نمونه‌ شهرهای معروف منابع آب درمانی که باعث توسعه گردشگری سلامت شد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بادن و ویسبادن در کشور آلمان
• وین در کشور اتریش
• بادن
• لاسانه
• موریتس و اینترلاکن در کشور سوئیس
• بوداپست در کشور مجارستان

حوزه‌های زیر مجموعه گردشگری سلامت

گردشگری سلامت محدود به یک حوزه خاص نیست، بلکه گردشگری سلامت را می‌توان از جنبه‌های مختلف بررسی کرد. مدیکال توریسم به سه نوع تقسیم می شوند که عبارتند از:

دسته اول ورودی: مهاجرانی هستند که از کشور زادگاه خود به یک کشور خارجی برای عمل جراحی و درمان بیماری سفر می‌کنند.

دسته دوم برون مرزی: یعنی برون مرزی شامل افرادی است که برای درمان از کشور خود به دیگر کشورهای خارجی می‌روند.

دسته سوم درون کشوری:  درون کشوری بیمارانی را در بر می‌گیرد که داخل کشور به منظور معالجه بیماری به دیگر نقاط داخلی و شهرهای کشورشان سفر می‌کنند.

حال با توجه به توضیحات گفته شده به آسانی می‌توانید خدمات زیرشاخه‌هایی را که در زیرمجموعه توریسم سلامت فعالیت می‌کنند، با جزئیات کامل بشناسید.

گردشگری سلامت (Health Tourism) به طور کلی به 3 دسته تقسیم می شود:

1. گردشگری پزشکی (Medical Tourism)

2. گردشگری طبیعت درمانی (Curative Tourism)

3.  گردشگری تندرستی (Wellness Tourism)

گردشگری پزشکی (Medical Tourism)

شامل خدمات درمانی در حوزه قلب و مغز و زیبایی و کاشت مو و عمل بینی و … می باشد. که به طور کلی با بخش های مهم و حیاتی بدن ارتباط دارد؛ و رایج‌ترین و در عین حال حساس‌ترین زیر شاخه گردشگری سلامت مربوط به حوزه توریسم پزشکی است. این سفرها معمولا به قصد درمان بیماری، عمل جراحی یا کنترل سلامت بیمار در کلینیک‌ها، مراکز درمانی و بیمارستان‌ها صورت می‌گیرد.

بسیاری از کشورهای توریستی دنیا که از خدمات گردشگری درمانی برخوردار هستند، برای افزایش کسب درآمد، این خدمات را به طور ویژه و گاها اختصاصی در اختیار گردشگران پزشکی قرار می‌دهند. از جمله موارد مهمی که در زمینه گردشگری سلامت یک کشور برای توسعه گردشگری پزشکی و جذب مسافران بیش‌تر تاثیر بسزایی در راحتی و جلب رضایت گردشگران سلامت دارد عبارتند از:

• وجود پزشکان متخصص و کاردان
• برخورداری از بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها زیر نظر استانداردهای روز جهان
• سابقه مفید علم پزشک
• وجود زیرساخت‌های درمانی با نظارت‌های پزشکی
• کامل و به‌روز بودن تجهیزات پزشکی
• وجود هتل‌ها با خدمات رفاهی مناسب و زمینه فعالیت‌هایی از قبیل خدمات گردشگری و توریستی برای مسافران

شایان ذکر است کشور ایران دارای پیشینه هزاران ساله در زمینه پزشکی است و از قدیم‌ الایام پزشکان ایرانی به‌دلیل توانمندی بالا در علم پزشکی در سطح بین‌المللی شناخته شده هستند.

گردشگری طبیعت درمانی (Curative Tourism)

گردشگری درمانی یکی از زیر شاخه‌های گردشگری سلامت است. اصطلاح توریست درمانی در واقع به معنای مراجعه به مراکز دارای منابع و خدمات درمانی طبیعی، تحت نظارت پزشک گفته می‌شود. این خدمات طبیعی شامل موارد نام برده در زیر میباشد:

• چشمه‌های آب گرم
• آفتاب درخشان
• لجن درمانی
• دریاچه نمک
• ماساژ طبی
• حمام گیاهی
• محیط زیست زیبا و پاک

کشور ایران به لطف طبیعت بی‌نظیر و بهره‌مندی از انواع مختلف منابع طبیعت درمانی، یکی از کشورهای برتر در حیطه گردشگری سلامت است. در کنار منابع طبیعی و درمانی زمینه مناسب برای اقامت گردشگران فراهم شده تا مسافران بتوانند در طول اقامت در ایران در آرامش کامل مراحل درمان را سپری کنند. در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب معدنی با خواص درمانی در ایران شناسایی شده که جدا از گردشگری درمانی به از جاذبه‌های طبیعی کشور به حساب می‌آیند.

گردشگری تندرستی (Wellness Tourism)

شامل خدمات تندرستی و غیر جراحی است، از جمله ماساژ درمانی، طب سوزنی، آب درمانی و استفاده از چشمه های آب سرد و گرم در کشورهای مقصد، که جنبه هایی از تفریح و سرگرمی را نیز شامل می شود. این دسته از گردشگرها با هدف تجدید قوا، تقویت آرامش روحی، دوری از هرگونه دغدغه و تنش‌های زندگی بدون نظارت و مداخله پزشکی به سفر می‌روند. از جاذبه‌های گردشگری تندرستی در ایران، اقامت در هتل‌ها و ویلاهای جنگلی (اقامت کردن درهتل‌های نزدیک به کویر، ساحلی و کوهستانی) است که بازدید از مناظر طبیعی و نقاط بکر، بدون شک تاثیر قابل‌توجهی در کسب آرامش مسافران گردشگری سلامت می‌شود.

انگیزه های اصلی در سفرهای پزشکی چیست؟

1- قیمت: یکی از مهم ترین عوامل در جذب بیماران خارجی، مقرون به صرفه بودن خدمات پزشکی و ارازنتر بودن آن نسبت به خدمات پزشکی در کشور مبدا است. اشتباها بسیاری از پزشکان این است که فکر می کنند چون بیمار خارجی وارد کشور شده است، می توانند هزینه های درمانی را بیشتر از حالت عادی اعلام نمایند، ولی باید توجه نمود که بیمارن خارجی قبل از ورود به کشور مقصد به صورت کامل همه موارد از کیفیت و نوع درمان و قیمت بخش های مختلف هزینه ای در کشور مقصد را بررسی کرده و تصمیم به ورود گرفته اند.

2- کیفیت خدمات درمانی: کیفیت خدمات درمانی بر عکس قیمت است، به این معنا که در بیماران خارجی، درمانی با کیفیت تر از درمان های کشور خود را با هزینه هایی کمتر انتظار دارند و این دقیقا عاملی است برای حضور روزافزون آنها در کشور مقصد.

3- زیر ساخت های ضعیف پزشکی در شهر مبدا: در شرایطی که در کشورهای مبدا خدمات پزشکی ضعیفی ارائه گردد، این عامل، محرک خوبی برای مراجعه به دیگر کشورها است. این مورد را می توان در کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان جستجو کرد که با ضعف خدمات درمانی و زیرساختی در بخش پزشکی روبرو هستند.

4- در دسترس نبودن درمان های خاص یا تخصص ویژه پزشکی: با افزایش تکنولوژی های درمانی و علوم پزشکی بسیاری از درمان ها با راحتی بیشتری نسبت به گذشته انجام می شود، بنابراین بیماران برای درمان، کشورهایی را انتخاب می کنند که در آن حوزه دارای تخصص ویژه هستند.
5- جذابیت های شهر مقصد: یکی دیگر از آیتم های جذاب برای بیماران در جهت مراجعه به کشورهای مختلف برای درمان، جذابیت های موجود در شهر مقصد است به عنوان مثال در کشور ایران شهرهای تاریخی مثل اصفهان، یزد و شیراز علاوه بر قدرت مراکز درمانی با توجه به توریستی بودن این شهرها مورد اقبال بیشتری قرار گرفته اند. همچنین شهرهایی مثل مشهد و قم به لحاظ وجود اماکن زیارتی مورد اقبال مسافران برای اعمال درمانی قرار گرفته اند.
6- وجود قطب های پزشکی و برندهای معتبر درمانی: در شهرهایی مثل اصفهان، شیراز ، مشهد، یزد با توجه به مراجعات زیاد بیماران از کشورهای عربی، مراکز معتبری تاسیس کرده اند که به مرور مورد تایید و مراجعه بیماران کشورهای دیگر قرار گرفته اند. مثلا در شهر اصفهان با تاسیس شهرک سلامت اصفهان به عنوان قطب گردشگری و سلامت در اصفهان و وجود آخرین تکنولوژی های روز درمانی در این شهرک و علاوه بر این توریستی بودن این شهر، مورد اقبال بیماران زیادی قرار گرفته است.

همچنین هر شهر و هر کشوری در نوعی از تخصص مشهور و معروف است و یا به نوعی برند شده است به عنوان مثال ایران در زمینه درمان های باروری و ناباروری و همچنین در حوزه جراحی های زیبایی و یا تایلند به عنوان برندی در حوزه جراحی های تغییر جنسیت مشهور است. کشور آلمان در حوزه جراحی های مغز و اعصاب ید طولانی دارد. هندوستان به عنوان یکی از قطب های مهم گردشگری سلامت، در حوزه جراحی قلب باز، جراحی قلب کودکان، تعویض فصل زانو، زیبایی و دندانپزشکی دارای شهرت فراوان است. همین طور می توان به برندهای معتبر دیگر در کشورهای اردن، ترکیه، تایلند نیز اشاره کرد.

جایگاه گردشگری سلامت در ایران

اگر در سال های اخیر به شهرهای توریستی و زیارتی کشور سفر کرده باشید؛ حضور بیمارانی از کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی کشورهای اروپایی در خیابان هایی که تمرکز مراکز پزشکی در آنها است، برای شما این سوال را ایجاد کرده است که آیا ایران هم در حوزه جذب توریسم سلامت جایگاه ویژه ای دردنیا دارد؟

پاسخ این است که با توجه به ارزش پول ملی در برابر دیگر ارزهای رایج دنیا خصوصا دلار و از همه مهم تر حضور پزشکان و متخصصین حرفه ای و با تجربه در حوزه تخصص های مختلف پزشکی خصوصا حوزه زیبایی، ایران را به یکی از کشورهای مقصد برای بیماران خارجی تبدیل کرده است.

فعالیت متمرکز ایران بر روی جذب بیماران خارجی علاوه بر افزایش قدرت کشور در حوزه جذب بیماران خارجی و توریسم سلامت می تواند از نظر جذب منابع مالی و افزایش تولید ناخالص داخلی و همچنین اشتغال زایی در شاخه های مختلف تاثیر زیادی داشته باشد.

اگر شما هم به عنوان یک پزشک یا مرکز پزشکی به فکر فعالیت در حوزه صنعت توریسم سلامت هستید در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
به منظور جذب مسافران توریست درمانی و تقویت گردشگری پزشکی، اقداماتی صورتی گرفته و پیش‌بینی می‌شود این صنعت به زودی رشد قابل‌توجهی داشته باشد. گفتنی است در سال ۱۳۸۲ برای اولین بار صنعت گردشگری سلامت در گردشگری ایران شناخته شد و این اتفاق مورد توجه وزارت بهداشت قرار گرفت. از رقیب‌های اصلی ایران برای گردشگری سلامت در محدوده خلیج فارس می‌توان به دبی و اردن اشاره کرد.

همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، در زمینه توریسم درمانی و جذب گردشگران سلامت باید به عواملی اساسی در این زمینه توجه کرد که مهم ترین عوامل گردشگری سلامت محسوب می‌شوند و عبارتند از:

• توانمندی‌های کادر پزشکی
• تکنولوژی‌های به‌روز زیر نظر استانداردهای جهانی
• مقرون‌به‌صرفه بودن هزینه‌های درمانی
• قوانین داخلی کشور

به طور معمول کشورهای اروپایی و آمریکا هر ساله ۴۰ الی ۵۰ میلیارد دلار درآمد ارزی از طریق گردشگری سلامت به دست می‌آورند. حضور پزشکان و مراکز پزشکی در بازار و صنعت توریسم پزشکی در کنار محرک های کلان کشوری و تعاملات سیاسی بین کشورهای مبدا و مقصد، نیازمند یک برنامه ریزی داخلی در مراکز پزشکی هم دارد که به 3 بخش مهم می توان اشاره نمود:

1. بازاریابی و جذب بیماران خارجی
2. خدمات سفر و هتلینگ بیمارستانی
3. بخش ارائه درمان و خدمات پزشکی بر پایه علم و تکنولوژی روز دنیا

در صورتیکه بیمار خارجی در هر 3 بخش بالا تجربه خوبی را داشته باشد قطعا این تجربه خوب، زمینه ای است برای تبلیغ بیشتر کشور مقصد، مرکز درمانی و افزایش ورودی بیماران خارجی. قطعا در 3 مورد بالا که هر کدام شاخه ها و بخش های مختلفی را شامل می باشد، فعالیت های اثر بخشی می بایست انجام شود تا نتیجه آن ورود بیمار خارجی به کشور باشد. این فعالیت ها وظیفه یک بخش مستقل با تخصص ویژه در آن بخش است.

اینکه فکر کنیم همه این فعالیت ها باید در داخل مرکز پزشکی و توسط تیم پزشکی انجام شود یکی از خطاهای بزرگی است که بیشتر مراکز پزشکی دچار آن هستند قطعا فعالیت مستمر و موازی بخش های مختلف مارکتینگ، هتلینگ و درمان با مدیریت های مستقل می تواند جذب بیمار بیشتری را در پی داشته باشد.

به همین دلیل شرکت های تسهیلگر سلامت در حوزه توریسم پزشکی پا به عرصه گذاشته­ اند این شرکت ها با توجه به نوع خدمات پزشکی هر مرکز و اطلاع کامل از خدمات، قیمت ها و شرایط درمانی و با انجام فعالیت های بازاریابی در کشورهای مقصد، جذب بیمار و دیگر خدمات مورد نیاز در کشور مقصد را بر عهده خواهند داشت. بنابراین مرکز پزشکی باید خدمات با کیفیت و موثر را در هماهنگی با شرکت تسهیل گر به بیمار ارائه نماید.

دلایل انتخاب گردشگران سلامت به ایران

همه چیز از آنجا شروع می شود که یک بیمار خارجی در چه صورت تصمیم نهایی خود را برای درمان در کشور ثالث می گیرد و چطور متقاعد می شود؟ قطعا دو عامل مهم و اثرگذار، محرک یک بیمار خارجی در تصمیم سازی برای درمان در کشور دیگر است:

1. پرداخت هزینه های کمتر نسبت به کشور مبدا
2. کیفیت بالای تجهیزات و مراکز درمانی و تخصص پزشکان کشور مقصد.

قطعا اهرم هزینه های درمانی در کشور مقصد بسیار مهم است، خصوصا در بخش درمان های زیبایی و جراحی های زیبایی که گران ترین هزینه های درمانی را به خود اختصاص می دهد. با توجه به دو مورد بالا، حضور بیمارانی از کشورهای عربی، عراق و عمان همچنین افعانستان، توجیه پذیر است و دلیل آن دقیقا قیمت ارزانتر خدمات درمانی و وجود کیفیت مراکز پزشکی و اقامت محرک ها در کشور ایران است. در ادامه 6 گزینه مهم برای انتخاب گردشگران سلامت به ایران توضیح داده شده است:

1- جراحان مجرب و متخصص: از مهم‌ترین مواردی که هر بیمار پیش از عمل جراحی به آن توجه می‌کند، توانمندی و تجربه مفید پزشک در زمینه پزشکی است. در ایران دکترهای متبحر بسیاری حضور دارند. این موضوع سبب شده سالانه تعداد متقاضیان عمل‌های جراحی افزایش یابد.

2- امکانات و خدمات پزشکی مدرن: در ایران بیمارستان‌ها و کلینیک‌های زیبایی و درمانی متعددی وجود دارد که از امکانات به‌روز دنیا برخوردار هستند. با این حال مراکز درمانی همواره به دنبال بهبود امکانات و بالابردن سطح کیفی خدمات هستند.

3- پایین بودن قیمت‌های جراحی و خدمات زیبایی: از دیگر مواردی که باعث افزایش تعداد بیماران گردشگری سلامت شده، خدمات مقرون‌به‌صرفه و پایین بودن هزینه‌های جراحی است. در طی سال‌های اخیر به دلیل افت ارزش پول ملی و ارزان شدن هزینه‌های پزشکی تعداد گردشگران توریسم درمانی در ایران رشد بالایی پیدا کرده است.

4- طب سنتی: ایران از مراکز طبیعت درمانی و منابع آب درمانی زیادی همچون دریا، چشمه‌های آب گرم، چشمه‌های معدنی و لجن طبی برخوردار است. برای فراهم کردن خدمات اقامتگاهی و رفاهی، هتل، مسافرخانه، اقامتگاه و… حواشی این نقاط به بهره‌برداری رسیده که اقامت را برای گردشگران توریسم درمانی آسان کرده است.

5- جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی: از مواردی که بی‌تردید هر گردشگر خارجی جذب آن می‌شود، وجود جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی است. در ایران نقاط بکر دست نخورده‌ای وجود دارد که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست، همچنین باتوجه به قدمت بسیار زیاد و حکومت سلسله‌های متعدد در ایران، بناها و اماکن تاریخی ارزشمندی از گذشته به یادگار مانده که بی‌تردید بازدید از آن‌ها موردپسند مسافران قرار می‌گیرد.

6- آسان بودن مراحل اخذ ویزا: ایران برای توسعه فعالیت در حوزه مدیکال توریسم و افزایش ارزآوری در کشور از این صنعت حمایت کرده و برای جذب گردشگران خارجی نزدیک به ۲۰۰ بیمارستان با مجوز بین‌المللی پذیرش بیماران خارجی کسب کرده است. با این حال با توجه به شرایط فعلی کشور، باید گفت ایران به جایگاه ثابتی دست نیافته و تعداد بسیاری از گردشکران در زمره توریسم پزشکی از جمله آمریکا و کانادا را از دست داده است.

تحقیقات نشان داده است که از هر سه نفر یک نفر در فضای اینترنت درباره مشکل سلامتی خود جست و جو می‌کند که این امر نشان می‌دهد ساده ترین شیوه برای رونق کسب و کار پزشکان، حضور پررنگ آنها در بستر وب است. در واقع اگر جامعه پزشکی ایران علاوه بر بازاریابی داخلی، نیم نگاهی به جذب توریسم سلامت نیز داشته باشند می‌توانند نقش بزرگی را در ارزآوری و رونق صنعت پزشکی ایفا کند.

جامعه پزشکی ایران باید بپذیرد که دوران استفاده از شیوه‌های سنتی نظیر چاپ تراکت و بروشور گذشته است و نزدیک ترین مشاور هر بیمار، فضای اینترنت، تلفن همراه و رایانه است چراکه بر اساس آمار ۷۷ درصد بیماران؛ موتورهای جست وجو را برای پیدا کردن یک پزشک انتخاب می‌کنند و اگر پزشکان بتوانند فعالیت‌های خود را به چند زبان ارائه کنند می‌توانند از ملیت‌های مختلف مراجعه کننده بپذیرند.

اغلب پزشکان نسبت به بروزرسانی و بهبود وب سایت خود کم اهمیت هستند بهینه سازی وبگاه در موتورهای جست وجو (seo)، بازاریابی محتوا، شبکه‌های اجتماعی و ایمیل مارکتینگ فقط بخشی از این ابزارها است، به همین دلیل زمان آن رسیده تا پتانسیل و ظرفیت‌های بی‌بدیل پزشکی کشور را با تکنیک‌های مدرن بازاریابی به دنیا معرفی کنید.

رتبه ایران در بین کشورهای بیمارپذیر کجاست؟

با وجود اینکه فرصت های زیادی در این حوزه در کشور ما وجود دارد ولی به لحاظ وجود تحریم های بین المللی، عدم تلاش مراکز پزشکی در معرفی درست خدمات خود به کشورهای مقصد و عدم اعتقاد و تلاش دولت در جهت جذب بیماران دیگر کشورها، در طی این سال ها به پیشرفت های زیاد دست پیدا نکرده ایم.
در صورتیکه با توجه به تنوع آب و هوایی، وجود تاریخ کهن و شهرهای گردشی و پزشکان متخصص و با تجربه می بایست جایگاه کشور ما در رده های بالاتری قرار داشته باشد. طبق آخرین آمار اعلام شده از طرف وزارت بهداشت، تعداد 80 بیمارستان و 14 مرکز جراحی محدود دارای مجوز IPD جذب بیمار خارجی هستند، همچنین بیشترین آمار جذب بیمار به ترتیب از کشورهای افغانستان، عراق، آذربایجان، عمان، پاکستان، کویت، بحرین و هند بوده است.
بیشترین آمار مراجعات در حوزه بیماری های زنان، جراحی چشم، ارتوپدی، بیماری های قلبی، ارولوژی و جراحی بینی بوده است. همچنین تعداد شرکت های تسهیل گر در حوزه جذب بیماران خارجی تا سال 1400 تعداد 66 شرکت بوده است.

بهترین مقاصد گردشگری سلامت در جهان

از مهم‌ترین دلایلی که افراد با هدف درمان به دیگر کشورها مسافرت می کنند؛ می توان موارد زیر را نام برد:

• هزینه‌ پایین خدمات پزشکی و عمل‌های جراحی
• بالا بودن کیفیت سطح خدمات درمانی در بعضی از کشورها
• کوتاه‌تر بودن زمان انتظار برای درمان و عمل جراحی

به عنوان مثال در کانادا، در سال ۲۰۰۵ طبق آمار انجام شده ۷۸۲٫۹۳۶ نفر در این کشور در حال انتظار برای درمان بودند که یک رکورد در جهان به حساب می‌آید. از دیگر کشورهایی که جدا از هزینه‌های پزشکی باید بیش از یک سال در نوبت معالجه و جراحی قرار بگیرند، انگلستان است.

برای آگاهی بیش‌تر از وضعیت دیگر کشورها در زمینه گردشگری سلامت، ۱۰ قطب اصلی در حوزه مدیکال توریسم را معرفی کرده‌ایم.

1. هند
2. برزیل
3. مالزی
4. تایلند
5. ترکیه
6. مکزیک
7. کاستاریکا
8. تایوان
9. کره جنوبی
10. سنگاپور

نحوه بازاریابی و جذب بیماران خارجی

یکی از عوامل مهم در جذب بیماران خارجی علاوه بر تجربه خوب پزشک و مزیت های قیمت و کیفیت نسبت به شهر مبدا، نوع فعالیت های بازاریابی و جذب بیمار از کشورهای مقصد است که اتفاقا ضعف بسیاری از مراکز نیز در همین حوزه خلاصه می شود.

پیش نیازها و الزامات بازاریابی

محتویاتی که باید به آنها در جذب بیماران خارجی به عنوان استراتژی های پایه توجه کرد عبارتند از:

1. استراتژی بازاریابی

2. لیست خدمات

3. مشخص کردن تامین کننده ها

4. قیمت گذاری شفاف

5. محتوای معرفی پزشک و خدمات درمانی

6. مشخص شدن کانال های بازاریابی

7. سایت و شبکه های اجتماعی

8. مشخص شدن KPI و بودجه ریزی تبلیغات

با توجه به فعالیت های گروه لارن مارکتینگ در حوزه برندسازی و مارکتینگ مراکز پزشکی و دندانپزشکی در این بخش به بررسی و تفسیر کانال های بازاریابی دیجیتال در حوزه جذب بیمار می پردازیم.

انواع بازاریابی در حوزه جذب بیماران خارجی

هر یک از موارد نام برده شده در زیر می تواند بر اساس نوع نگاه مرکز پزشکی و بودجه مورد نظر در زمینه تبلیغات و بازاریابی متفاوت باشد.

1. بازاریابی محتوایی

2. بهینه سازی نتایج جستجو (Seo)

3. تبلیغات کلیکی (ppc)

4. بازاریابی شبکه های اجتماعی

5. تبلیغات اینفلوئنسری

6. بازاریابی ویروسی

7. بازاریابی ارجاعی

بازاریابی محتوایی در حوزه جذب بیماران خارجی

از قدیم هم گفته اند محتوا پادشاه است، زمینه ساز پیشرفت در بسیاری از حوزه های بازاریابی محتوا است. محتوا می تواند در قالب عکس، ویدئو، متن و… باشد. به طور کلی محتوا در هر نوعی می تواند به دیده شدن مرکز پزشکی در موتورهای جستجو کمک کند. چرا که انتخاب پزشک و مرکز پزشکی از طرف بیماران باید با جلب اعتماد همراه باشد که از طریق محتوای اثر گذار شکل خواهد گرفت.

بررسی انواع محتوا در وبسایت های پزشکی

1- محتوای متنی: محتوای متنی می تواند در قالب وبلاگ نویسی، توضیحات درمانی، نکات مهم سفر به کشور مقصد و رزومه پزشکان در یک مرکز پزشکی باشد.

2- محتوای ویدئویی: امروزه ویدئو مارکتینگ یکی از ابزارهای مهم در جذب بیمار است. در قالب ویدئو می توان امکانات و تجهیزات بیمارستانی را به تصویر کشید. همچنین می تواند بیانگر تجربه بیماران در زمینه درمان خصوصاً درمان های زیبایی نیز باشد. تشریح نکات درمانی و مراقبتی قبل و بعد از درمان و معرفی پزشکان در قالب محتوای ویدئویی می تواند در پذیرش و اعتماد مراجعه کننده خارجی موثر باشد.

3- محتوای تصویری: تولید محتوا در قالب تصاویر قبل و بعد درمان خصوصاً در حوزه درمان های زیبایی و عکس های اینوگرافیک.

در ادامه ذکر این نکته مهم است که در اکثر سایت های پزشکی به نسخه فارسی نیازی نیست، بهتر است محتوای خود را با زبان های کشور مبداء که بیشتر انگلیسی، عربی و روسی است تولید نمایید.

بهینه سازی کلمات کلیدی یا Seo جهت جذب بیمار در وبسایت های پزشکی

یکی از ابزارهای مهم در نمایش تخصص و مراکز پزشکی شما برای بیماران هدف در کشور مبدأ، نمایش اطلاعات شما درصفحه اول نتایج جستجوی گوگل می باشد. به این نوع فعالیت بهینه سازی کلمات کلیدی گفته می شود. پیش نیاز این نوع فعالیت، محتوا است که در بخش قبل به آن اشاره گردید، محتوای یونیک و خاص می تواند شانس دیده شدن شما را در نتایج صفحه اول موتور جستجوگر گوگل افزایش دهد.

در صورتی که شما نیاز به خدمات سئوی سایت پزشکی جهت جذب بیماران داخلی و خارجی دارید با ما در لارن مارکتینگ تماس بگیرید.

سئوی سایت پزشکی تنها توجه به محتوای متنی، عکس و ویدئو نیست بلکه توجه به اصول تکنیکالی از جمله سرعت سایت، نسخه موبایلی، نقشه سایت، آدرس صفحات هدف بر مبنای کلمات کلیدی شاخص، همچنین ساخت بک لینک های خارجی و لینک های داخلی و رپورتاژ آگهی نیز از موارد مهم در سئوی سایت پزشکی می باشد.

تبلیغات کلیکی (PPC) در وبسایت های پزشکی

یکی از ابزاهایی که می تواند سهم جذب بیمار و حضور شما در رنگ های بالای صفحه اول نتایج گوگل را افزایش دهد، تبلیغات کلیکی گوگل است. این روش به صورت مزایده ای انجام می شود یعنی در یک کلمه کلیدی موثر در صورتی که چند سایت، تمایل به حضور در صفحه اول و رنگ اول را داشته باشند آن وب سایتی موفق خواهد بود که پول بیشتری را برای کسب رتبه بالاتر هزینه کند.

در این روش شما می توانید دقیقاً مشخص کنید که با چه کلمات کلیدی، برای چه افرادی در کدام کشور در چه بازه زمانی و چه رده سنی نمایش داده شوید. این تنظیمات شانس نمایش شما را به بیماران هدف افزایش می دهد.

بازاریابی شبکه های اجتماعی پزشکی

امروزه قدرت شبکه های اجتماعی به عنوان پر بازدید ترین رسانه ها در کل دنیا تعیین کننده و جهت ساز است. استفاده درست و صحیح از این زیر ساخت ها و رعایت اصول و قواعد آن میتواند در جذب مخاطب هدف در داخل و خارج از کشور موثر باشد. در تولید محتوای شبکه های اجتماعی باید به مخاطب هدف خود توجه نمائیم. قطعاً تولید محتوا در انواع خود که در بخش های قبلی به آن اشاره شد بر اساس نوع مخاطب هدف متفاوت است.

جهت جذب بیماران خارجی بر مبنای زبان و هویت شهر مبدأ میبایست طراحی و انتشار یابد. همچنین مکان مناسبی برای تعامل اولیه و ایجاد ارتباط بین مرکز پزشکی و مخاطب هدف باشد. فعالیت در شبکه های اجتماعی می تواند به برند سازی مرکز پزشکی و اعتبار آن در جوامع مختلف نیز کمک نماید.

شما به عنوان یک پزشک باید سعی کنید محتوای مناسب و متقاعد کننده ای را از نوع درمان ها، تصاویر قبل و بعد درمان، ویدئوهای با کیفیت از مرکز درمانی و همچنین توضیحات کامل از نوع خدمات، قیمت و راه های ارتباطی را در محتوای سایت و شبکه های اجتماعی خود منتشر نمائید.

انواع شبکه های اجتماعی مورد استفاده در جذب بیماران خارجی

اگر شما هم به عنوان یک پزشک و مرکز پزشکی در فکر فعالیت در صنعت توریسم سلامت هستید باید به این نکته توجه داشته باشید که صرفاً فعالیت در شبکه اینستاگرام کافی نیست بلکه میبایست در فیسبوک، لینکدین و یوتیوب به عنوان پلتفرم انتشار ویدئو در جهان فعالیت داشته باشید. حتماً به زبان مخاطبین هدف و کشورهای مورد نظر به تولید محتوا بپردازید. در کشور ما محتوای انگلیسی، عربی و روسی بیشترین مخاطبین هدف را به خود اختصاص خواهد داد.

تبلیغات اینفلوئنسری در وبسایت های پزشکی

در فضای اجتماعی افرادی حضور دارند که دارای دنبال کننده های زیادی در بین دیگر اکانت های موجود هستند، بر اساس نوع فعالیت و مخاطبین این اینفلوئنسرها، شما می توانید تبلیغات مراکز پزشکی خود را به آن ها بسپارید. البته انتخاب اینفلوئنسر و تبلیغات در پیج آن ها شرایط و الزامات خود را دارد که حتماً باید به آن ها توجه نمود.
بسیاری از مراکز جراحی زیبایی در کشور و خصوصاً در شهر مشهد نسبت به جراحی مدل های عراقی به عنوان اینفلوئنسرهای حوزه مد اقدام نموده اند و کلیه خدمات جراحی، درمان و هتلینگ را به صورت رایگان به آن ها ارائه نموده اند و با استفاده از رسانه قدرتمند آن ها بیماران بیشتری را جذب نموده اند.

بازاریابی ویروسی در پزشکی

شما بر اساس نوع خدمات مرکز پزشکی و با توجه به نیاز مخاطب و یا نوع مناسبت خاص، محتوایی خاص و تاثیر گذار را تولید می نمائید و از خاصیت اشتراک گذاری توسط دیگر کاربران فضای مجازی استفاده می نمائید. بعضی از این محتواها میتواند با سرعت زیادی تکثیر شود و در مدت زمان کوتاهی مخاطبین بالایی را جذب نماید.

بازاریابی ارجاعی در پزشکی

یکی دیگر از راه های بازاریابی جهت جذب بیماران خارجی استفاده از بازاریابی ارجاعی است. استفاده از کدهای تخفیف یا بسته های تشویقی یکی از این راهکارها است که ممکن است در مدت زمان کوتاه موثر باشد ولی در دراز مدت ضد تبلیغ است و اصلاً توصیه نمی شود.
هدف از بازاریابی ارجاعی بیشتر استفاده از تور لیدرهای مستقر در کشورهای مبدأ که می توانند به خوبی این ارجاع بیمار را مدیریت نمایند و در ازاء معرفی بیماران خارجی درصدی را از مرکز پزشکی دریافت نمایند.

سایت استاندارد جهت توریسم سلامت و جذب بیماران خارجی

طراحی سایت پزشکی به زبان اصلی امروزه یکی از زیرساخت های قطعی در برند سازی و مارکتینگ مراکز پزشکی در کل دنیا است. ولی جهت جذب بیماران خارجی باید به زبان کشور مبدأ تولید محتوا نمائید. در راه اندازی سایت پزشکی استاندارد به موارد زیر توجه نمائید.

1- از نام سایت مرتبط با نوع کار و تخصص خود استفاده نمائید. به عنوان مثال مدتور، مدتراول، مدیکال تراول و…
2 سئوی سایت خود را بر اساس کلمات کلیدی و نوع تخصص خود ارتقاء دهید. البته به زبان مخاطب هدف توجه نمائید.

– محتوای مناسب

برای فعالیت در حوزه گردشگری سلامت محتوای مناسب یکی از اساسی ترین موارد است. بیماران خارجی ممکن است از کشور ما، خدمات درمانی، مرکز پزشکی، هتل ها، قیمت ها و نوع درمان در مرکز پزشکی اطلاعات زیادی را نداشته باشند. بنابراین برای پاسخ به هر یک از موارد بالا باید محتوایی ارزشمند و قابل اعتنا تولید نمائید.

باید سعی کنید در قالب های مختلف و با توجه به نیازهای مختلف بیماران محتوایی تولید کنید که در گرفتن رتبه در موتورهای جستجو به شما کمک کند و همواره در ذهن مخاطب به عنوان انتخاب اول حضور داشته باشید. توجه نمایید که محتوای سایت پزشکی باید کامل، واضح و شفاف باشد، تا بیمار بتواند پاسخ به سوال های متعدد خود را در محتوای سایت شما بیابد. همچنین راه های ارتباطی متعددی را فراهم نمائید تا در صورت نیاز بتواند با شما ارتباط برقرار کند.

– کلمات کلیدی پر بازدید در پزشکی

از مشاور بازاریابی مرکز پزشکی بخواهید با توجه به نوع خدمات درمانی شما و زبان مخاطبین هدف و استفاده از ابزارهای قدرتمند در حوزه کلمات کلیدی، استراتژی رقابتی مناسبی را در کسب رتبه های برتر در صفحات گوگل خصوصاً صفحه اول فراهم آورند.

– محتوای تصویری و ویدئویی پزشکی خوب
محتوای ویدئویی و تصویری از نوع درمان، مرکز پزشکی و همچنین تجربه بیماران خارجی مراجعه کننده به مرکز شما می تواند تاثیر زیادی در جذب بیماران داشته باشد. سعی کنید محتوا به قدری جذاب و مفید باشد که سایت های دیگر به شما لینک دهند. همچنین محتواهای ویدئویی را علاوه بر سایت در یوتیوب، توئیتر و فیسبوک نیز به اشتراک بگذارید تا بتوانید ترافیک بالایی را جذب کنید.